Stormy weather.

Al enkele maanden is het een vast ritueel geworden: Kijken wat er op de financiële beurzen aan het gebeuren is. Want, het minste wat je er van kan zeggen is dat het er ronduit spectaculair uitziet daar. Daar sta je dan, op het dek van een schip dat nog volop bezig is met het indijken van een gevaarlijke ziekte onder de bemanning, wanneer er een bizarre en gigantische wolkenformatie aan de horizon opduikt.

Heel soms wordt er over bericht, maar eigenlijk zie je vooral verwarring bij de meeste journalisten, want dit is een weerpatroon dat in geen enkel economisch model vervat zit. De courante verklaringen kloppen gewoon niet meer, waardoor de berichtgeving erover helemaal stil lijkt te zijn.

Wat is er aan de hand? Hoewel we wereldwijd nu in de grootste recessie van de voorbije decennia zitten, staan verschillende beurzen dicht bij hun hoogste koersen ooit. Consumptie is nagenoeg overal dramatisch teruggevallen, de winstmarges verdampt en toch gaan de waarderingen van (grote) bedrijven steeds verder de hoogte in.

Wetende dat de waarde van een bedrijfsaandeel theoretisch gebaseerd zou moeten zijn op de winst uit productie (en de verwachting dat die zal stijgen/dalen), is het nu duidelijk dat deze relatie fundamenteel doorgeknipt is. De beurzen stijgen, wat ook de economische realiteit is. Gooi jullie economische boeken maar in de vuilbak, beste studenten. Up is down, down is up.

Hoe kan dat? Wel, twee fenomenen stuwen dit aan, allebei voortkomend uit politieke beslissingen binnen de centrale banken:

Ten eerste kopen de Centrale Banken sowieso waardepapieren op van bedrijven die "too big to fail" zijn (naar hun mening). Dat betekent dat de overheid (wij dus) met de brokken blijven zitten als zulke bedrijven het alsnog niet halen.

Ten tweede zijn er enorme kredieten (leningen) vrijgemaakt die zogezegd de economie zouden moeten stimuleren, waarbij de rentes zo goed als niks zijn. Alleen geeft men die kredieten nauwelijks tot niet aan kleinere bedrijven, maar alweer vooral aan de grote spelers. Die halen er doodleuk hun eigen aandelen (!) mee van de markt, waardoor de prijs van de resterende aandelen nog eens kan stijgen. De CEO's van dienst krijgen allemaal volop bonussen bij elke waardestijging, dus iedereen wint. Gratis geld, wie zou het laten liggen?

Om dit concreet te maken: Europa heeft bijvoorbeeld tussen maart en mei ongeveer 6 miljard € aan leningen uitgegeven aan "niet-financiële organisaties" (lees: privébedrijven). (Link: https://tradingeconomics.com/euro-area/loans-to-private-sector)

Nu ja, iedereen... Het mag duidelijk zijn dat al die fenomenen slechts één maatschappelijke klasse ten goede komt. 2020 is naast het corona-jaar ook het jaar van de roofbaronnen aan het worden. Want waar de rest van de bevolking systematisch aan de reserves zit te knagen, zijn er dus een heel klein groepje mensen op extreme wijze rijker aan het worden. Midden in een pandemie de grootste herverdeling van rijkdom van de voorbije halve eeuw zien gebeuren, richting rijken weliswaar, het is fenomeen dat zo grotesk is dat je ogen moeite hebben om te geloven wat ze zien.

Nu ja. "Good for them" zou je kunnen zeggen. Vele mensen leven nog altijd met het idee dat financieel succes een soort meritocratisch gegeven is en geen gevolg van stom toeval en geluk. Nochtans wijst alle onderzoek in de andere richting. En, ironisch detail, het woord "meritocratie" komt oorspronkelijk van een satirisch en dystopisch boek, genaamd "The Rise of the Meritocracy". Het woord wordt dus trots gebruikt door precies dezelfde elitaire klasse die in het boek bekritiseerd wordt. De jongens van Reuzengom geloven ongetwijfeld ook in dat meritocratische denken, hoewel iedereen kan zien dat ze hun privileges eenvoudigweg overerven.

Maar we dwalen af.

De grote vraag is natuurlijk: Hoe loopt dit af? Het probleem is dat de wereldeconomie nu dus met een enorm waterhoofd rondloopt, waar steeds meer wordt ingepompt. Het lijf dat er onder zit kan het al lang niet meer dragen. Maar nu iets veranderen zou vrijwel zeker een crash veroorzaken. Nu al die grote bedrijven aan deze infuus van spotgoedkope kredieten liggen, krijg je ze er heus niet zomaar af.

En dat is ook het probleem met enige berichtgeving erover. Niemand weet eigenlijk hoe dit afloopt, eenvoudigweg omdat het nog nooit zo is voorgekomen. Het ligt zo ver buiten de norm dat het quasi abstract is geworden. Krampachtig wordt er nog hier en daar geschreven over een bedrijf dat wat winst maakt, maar het meeste economische nieuws is absurd slecht. En dan krijg je een reeks compleet absurde titels achter elkaar over de Belgische economie:

Belgium Business Morale Improves for 4th Month
Belgium Consumer Morale Worsens in August
Belgium Inflation Rate at 5-Month High of 0.73%
Belgium Economy Shrinks at Record Pace in Q1
Belgium Construction Output Falls the Most since 1993
Belgium Current Account Deficit Narrows in Q4
Belgium Producer Prices Rise for 1s Time in 7 Months
Belgium Industrial Output Rises the Most Since 2010
Belgium Posts Smallest Trade Surplus in 5 Months

Mits een selectieve lezing kan je hier van maken wat je wil. Maar de zeeman in m'n hart zegt dat je je bij dit soort wilde weerpatronen best begint klaar te maken voor de wildste storm ooit.

- TG