Waarheden.

We zien het op de webcams, in de vele emails en berichtjes, die allemaal haarfijn documenteren wat voor een halfbakken schepsels we eigenlijk vaak zijn. Ons ongeduld, onze arrogantie en zo meer komt scherp naar boven drijven, met nauwelijks nog een schaamblad om het te bedekken. (Ja, ook goede kanten, maar laten we even eens naar de lelijkheid kijken.)

Wat me opviel deze week waren een paar opmerkingen in de richting van "ik ga het eens duidelijk zeggen wat die of die verkeerd doet". Algemeen zit die scherpte overal in de lucht, een vreemde soort onverdraagzaamheid die even snel weer vervliegt als ze opkomt.

Wellicht beseffen we nu veel beter hoe fragiel menselijke connectie is en hoe groot de kostprijs vandaag is van het verlies daaraan. Maar dat het borrelt is duidelijk.

Dus ja, wat moet je daarmee, met die "waarheden"?

Vaak denken we dat het goed is om het zomaar te presenteren aan de betrokken persoon. De redenering is dan dat toch iedereen zichzelf probeert te verbeteren, dus daarom is feedback toch een goede zaak? Als de persoon in kwestie dan in een kramp schiet, roepen we snel "jij kan gewoon niet tegen kritiek!"

Maar, lieve vrienden, hier zit het probleem. Wanneer je "spontaan" kritiek van iemand krijgt, hoe kan je dan uitmaken wat de onderliggende intentie is van de criticaster? Is het wel zo dat men op zoek is naar verbetering, of probeert men gewoon iemand de schuld van iets door te schuiven? Of heeft de criticaster gewoon een slechte dag en ben je toevallig de menselijke boksbal die het dichtstbij staat?

Ongevraagde feedback (en zeker kritiek) mag heus wel met een hoge mate van scepticisme ontvangen worden. Zelf ben ik daar eerlijk gezegd bijzonder strikt over. "Ik heb je geen feedback gevraagd," durft er dan wel eens uit te glippen. Dan schrikken mensen wel eens.

Voor alle duidelijkheid, als het komt van iemand die je echt goed vertrouwd en waarvan je de goede intenties écht wel kan aannemen, ga ik ook wel gewoon even zitten hoor. (Luister naar je therapeut! Luister naar je beste vrienden!) Maar amai, hoe vaak ik iemand heb afgewezen die het nodig vond om ongevraagd kritiek te geven...

Wat dan met het omgekeerde probleem? Wat als je zelf met zo'n ei zit? Wat als dat niet gewoon komt omdat je jezelf slecht voelt en dat wil afschuiven of afreageren. Wat als de intentie echt wel goed zit, maar je hebt niet het soort relatie waarin de andere dat goed kan inschatten?

Dan zijn er - denk ik - maar twee methodes die echt goed werken.

De eerste is de meest brute, maar geeft het voordeel van de duidelijkheid. Als die "waarheid" waarmee je rondloopt er eigenlijk op neerkomt dat een relatie (vriend, werk of romantisch) geen ernstige toekomst meer heeft, of toch niet in de vorm die ze had, dan moet je de relatie hertekenen eerder dan die waarheid uitbraken in de hoop dat er toch nog iets verandert.

Ja, maak het uit, neem ontslag of ontsla de persoon in kwestie, stop met je gezamenlijke hobby, etc. Verander gewoon de relatie zelf, eerder dan te proberen de andere met een voorhamer in een nieuwe vorm te slaan.

Mocht het, in extremis, blijken dat de andere echt verrast is en wil uitzoeken hoe en waarom, dan kan je eventueel proberen om het zacht uit te leggen. Maar in de praktijk is het gevoel heel vaak wederzijds en zie je, na de eerste shock, vaak gewoon ook opluchting.

Doe het jezelf niet aan om jezelf ver voorbij de hoop op beterschap steeds verder door zo'n relatie te slepen. Het leven is verdomd kort, als ik me niet vergis zijn we daar nog eens heel duidelijk aan herinnerd.

Maar als je gevoel eerder is dat je écht niet begrijpt waarom iemand zich op een bepaald manier gedraagt, probeer ik soms iets anders. Dan kan je een Socratisch vraaggesprek proberen. Eigenlijk is dat heel simpel: Je dwingt jezelf om enkel en alleen vragen te stellen. Geen meningen, niet over jezelf beginnen. Alleen vragen. Nu en dan probeer je samen te vatten: "Begrijp ik het goed dat je zegt dat ...?"

Nu moet je je wel goed concentreren en er voor zorgen dat de vragen open zijn en dat je toewerkt naar wat je wil weten. Gun pauzes waar nodig, probeer de andere niet in de hoek te redeneren. Uiteindelijk gaat het er immers om dat je samen ontdekt wat er gaande is en waar de verwarring en frustratie vandaan komt.

Als je echter goed hebt gelezen, zie je dat die "grote waarheid" eigenlijk in de meeste gevallen gewoon niet aan bod komt. Of je nu je relatie herdefinieert of een luisterend vraaggesprek probeert, het heeft in geen van beide veel nut. Doe het jezelf én de ander niet aan.

En zorg voor elkaar. Misschien maar eens proberen een hele week enkel complimentjes te geven, dat kan nog eens tellen qua quarantaine-uitdaging. 😉