Positieve desintegratie.
Je bent verbaasd over je eigen gedrag, teleurgesteld zelfs. Je worstelt met gevoelens van minderwaardigheid, voelt schaamte en misschien zelfs schuld. Je probeert aan jezelf te ontsnappen. De éne dag door te vluchten, de andere dag door wild om je heen te slaan. Meestal eindig je languit, uitgeput, tegen de vlakte in een poel van lethargie. Heb je een depressie? Wat is er aan de hand?
Misschien herken je hier wel iets in. De laatste maanden, vooral sinds de zogenaamde “exit strategie” is begonnen, waren er in mijn leven meer van dat soort momenten dan je op Facebook zou durven toegeven.
Soms zoek je gewoon wanhopig naar handgrepen in een donkere grot.
En daarmee komen we meteen bij Plato terecht. De meeste mensen kennen de start van de allegorie van de grot wel. We zitten met z’n allen vastgeketend tegen een rotswand. De “wereld” zoals we die denken te kennen, bestaat slechts uit schaduwen op de muren, het is een illusie. Maar dat is de “normale” realiteit, mensen stellen het over het algemeen niet in vraag.
Het verhaal gaat echter verder. Wat zou er gebeuren als iemand bevrijd zou worden uit hun ketens? We zouden ook heroïscher kunnen denken en inbeelden hoe sommige mensen zich intuïtief bewust beginnen worden van hun ketens en zich er met alle moeite van de wereld uitspartelen.
De tocht uit die grot zou ongelofelijk pijnlijk zijn. Niet alleen moet de (ex-)gevangene alles wat ze geloofden herevalueren, verwarring troef, men zou zich bovendien flink bezeren in de moeilijke weg naar boven over de rotsen. Wanneer er zonlicht zichtbaar wordt, doet dit vooral pijn aan de ogen.
Maar goed. De gevangene haalt het. Men aanschouwt de wereld buiten de grot en ziet hoe mooi en groots ze is.
Plato eindigt wel met een flinke waarschuwing. Wat als de ontsnapte gevangene zou terugkeren naar de grot, om de anderen te bevrijden? Hun ogen zouden niet meer gewend zijn aan de duisternis en de nog geketende gevangenen zouden wellicht geloven dat de ontsnapte niet alleen hun verstand verloren hebben, maar ook nog eens blind zijn geworden. Ze zouden zich met hand en tand verdedigen tegen dat soort “bevrijding”. Ze hebben er namen voor. “Midlife crisis” en “neurotisch gedrag”.
En wat als er helemaal niets mis met je is? Wat als al dat worstelen gewoon je onderbewustzijn is dat zich verzet tegen onzichtbare ketenen? Wat als die pijnlijke ervaringen gewoon een “uit-de-grot-klimmen” zijn? Wat als je grootste bedreiging net het neerliggen is, het opgeven, of zelfs het terug laten glijden, het verlangen om terug onwetend in ketens te kunnen kruipen?
Wat weet een rups over vlinder zijn? Ongetwijfeld is de drang om zich te verpoppen, om het vorige lichaam uit elkaar te trekken even onbegrijpelijk en pijnlijk als onweerstaanbaar voor de rups.
Dat is wat enkele dagen letterlijk verloren lopen in een bos brachten. Het inzicht dat al dit worstelen, al deze pijn, uiteindelijk slechts zinvol wordt als de transformatie waar ze op aanstuurt ruimte krijgt. Meer autonomie, meer authenticiteit. Verantwoordelijkheid opnemen voor mezelf. Andere proberen helpen, hoe moeilijk dat soms ook is, hoe hard er ook op je geroepen wordt, om de duisternis uit het eigen hart weg te drijven.
En, als het echt te moeilijk wordt, kan je deze oefeningen doen, die al vele vrienden toegefluisterd kregen.
Ga even op de achterbank van je eigen gedachten zitten. Observeer je donkere gedachten van op afstand. Vergroot de afstand tussen impulsen en de reactie erop. Kijk gewoon even op afstand naar het pijnlijke gevoel en stel je reactie er op wat uit.
Om terug in beweging te komen, kan je je proberen voorstellen hoe iets er uit kan zien als je zachtjes in beweging zou blijven. Hoe zou je huis er uit zien als je het zou opruimen en organiseren op een manier die je blij zou maken? Hoe zou je je omgeving kunnen aanpassen zodat het meer in lijn kwam met je echte, innerlijke waarden? Welke professionele stappen zou je eigenlijk willen nemen? Wanneer je dat beeld vast hebt, neem dan gewoon een eerste, kleine stap. En nog eentje. Rustig, niet te snel, dan struikel je minder gemakkelijk. En als je toch even struikelt, sta gewoon rustig weer op.
Zorg goed voor elkaar lieve vrienden en zorg heel erg goed voor jezelf.
(Voor wie hier bijzonder door geprikkeld wordt en graag in onderliggende theorieën duikt: “Dabrowski’s Theory of Positive Disintegration” is een springplank van jewelste.)